Ανάβρυτα: ετυμολογικά παραπέμπει στα πολλά νερά και πράγματι ανάβρυτο σημαίνει πηγή από την οποία αναβλύζει νερό σαν πίδακας.
Η ιστορία λέει, ότι στα Ανάβρυτα Αμαρουσίου υπήρχαν πολλές πηγές και έτσι η περιοχή έλαβε το όνομά της από αυτά. Πέραν, όμως, από σύμβολο του Αμαρουσίου, τα Ανάβρυτα αποτελούν ένα κομμάτι της ελληνικής εκπαιδευτικής ιστορίας.
Ήταν το πρότυπο σχολείο, στο οποίο φοίτησε το τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών, στις 10 Ιανουαρίου 2023.
Ένα σχολείο για την ανώτερη κοινωνική τάξη
Το Κλασικό Λύκειο Αναβρύτων ήταν ένα λύκειο για την ανώτερη κοινωνική τάξη. Ιδρύθηκε το 1940, λίγο πριν από την είσοδο της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αρχικά, λειτουργούσε ως Σχολείο Αρρένων με στόχο να παρέχει εκπαίδευση στα μέλη της ελληνικής βασιλικής οικογένειας και σε σημαντικές αθηναϊκές οικογένειες.
Η Σχολή Αναβρύτων ιδρύθηκε με τον νόμο 1596/1950 (ΦΕΚ 297/20.12.1950) και με την ονομασία «Εθνικόν Εκπαιδευτήριον Αναβρύτων» ως ιδιωτικό ισότιμο λειτούργησε για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1949-1950.
Το Εκπαιδευτήριον στεγάστηκε στον ίδιο χώρο και στα κτίρια που εξακολουθούν και σήμερα, κατά το πλείστον, να φιλοξενούν το Πειραματικό Γυμνάσιο και το Γενικό Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων στο Κτήμα (άλσος) Συγγρού. Πρώτος Διευθυντής του Εκπαιδευτηρίου Αναβρύτων, στο οποίο φοίτησε και ο τέως Βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄, τότε διάδοχος, χρημάτισε ο Άγγλος παιδαγωγός Jocelin Winthrop-Young.
Η πρωτοβουλία ανήκε στο «Εθνικόν Ίδρυμα», του οποίου πρόεδρος ήταν ο τότε Βασιλιάς Παύλος. Το βασιλικό ζεύγος Παύλος Α΄ (1901-1964) και Φρειδερίκη (1917-1981) συνδέονταν με φιλία με τον Πρίγκηπα Μαξ του Μπάντεν (Baden) και ήταν ενήμεροι για το επιτυχημένο παιδαγωγικό πείραμα του Kurt Hahn στο Ζάλεμ.
Κατά παράδοξη φορά των γεγονότων, μετά την παλινόρθωση της δημοκρατίας και την κήρυξη εκπτώτου του Κωνσταντίνου, ακόμη και ο όμιλος των αποφοίτων των Αναβρύτων ψήφισαν κατά της βασιλείας, απόφαση που επηρέασε και τη γενικότερη λαϊκή ετυμηγορία κατά της μοναρχίας στο δημοψήφισμα για το πολίτευμα.
Επανιδρύθηκε μετά τον πόλεμο, το 1949. Ειδικότερα, την 1η Οκτωβρίου 1949 το Εθνικόν Εκπαιδευτήριον Αναβρύτων λειτούργησε με τρεις τάξεις: Δ΄ Δημοτικού, ΣΤ΄ Δημοτικού και Α΄ Γυμνασίου. Πρώτος Διευθυντής του (έως τον Απρίλιο του 1959) ήταν ο μαθητής του Hahn, Jocelin Winthrop-Young, Άγγλος παιδαγωγός, απόφοιτος του Ζάλεμ και του Gordonstoun, που συγκάλεσε και το 1967 για πρώτη φορά τα σχολεία της Στρογγυλής Πλατείας στο Gordonstoun, και μετά τη θητεία του στα Ανάβρυτα ανέλαβε διευθυντής στο αδελφό σχολείο του Ζάλεμ.
Σκοπός του Εθνικού Εκπαιδευτηρίου Αναβρύτων ήταν: η «διά της καταλλήλου αγωγής και παιδείας α) χρηστή διαμόρφωσις του χαρακτήρος, β) υγιεινή διάπλασις του σώματος και γ) ανάπτυξις των πνευματικών και λοιπών ικανοτήτων του μαθητού, εν τω πλαισίω ελληνοχριστιανικών παραδόσεων, επ’ αγαθώ της πατρίδος». Στον Ύμνο του Εκπαιδευτηρίου («Ύμνο Σου ψάλλουμε Ουράνιε Πατέρα, / Θείο παιάνα, θερμή προσευχή, / Στη νίκη οδήγα μας νύχτα και μέρα, / Στον τίμιον αγώνα για την αρετή. […] Βόηθα την πίστη μας να πολεμήση / Κάθ’ ανομία που μας τυραννεί / Κι αιώνια τρόπαια νίκης να στήση / Ειρήνη, αγάπη, ομόνοια, σ’ όλη τη γη») που θυμίζει προσκοπικό άσμα, γίνεται λόγος για τις απόψεις του Hahn. Μέσα για την επίτευξη των σκοπών αυτών ήταν τα σχολικά μαθήματα, οι θρησκευτικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και οι εξωσχολικές δράσεις.
Το Εκπαιδευτήριον περιελάμβανε τρεις ανώτερες τάξεις του Δημοτικού σχολείου, Πρότυπο Γυμνάσιο και Πρότυπο Λύκειο. Οι μαθητές γίνονταν δεκτοί μόνον κατόπιν αυστηρών εξετάσεων και όλοι τους ήταν οικότροφοι (εσωτερικοί), αφού το Εκπαιδευτήριον εισέπραττε τροφεία με τα οποία κάλυπτε τα έξοδά του και μερική μόνο επιχορήγηση από το Ε.Ι.Β.Π.
Λύκειο Αριστούχων
Το 1971, το σχολείο ονομάστηκε Λύκειο Αριστούχων και δεχόταν μόνο μαθητές που είχαν διακριθεί σε άλλα σχολεία. Μετά από αρκετές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, το σχολείο έχασε τον ελιτίστικο χαρακτήρα του το 1976 αλλά συνέχισε να έχει υψηλές προϋποθέσεις εισαγωγής μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980.
Το Κλασικό Λύκειο Αναβρύτων βασιζόταν στις εκπαιδευτικές αρχές του Κουρτ Χαν και εφάρμοζε τις προσωπικές δημιουργίες του Χαν: το Σούλε Σλος Σάλεμ (Schule Schloss Salem) και το Γκόρντονσταουν. Η προσπάθεια δημιουργίας ενός ελιτίστικου γυμνασίου και λυκείου στην Αθήνα, με βάση τις αρχές του Χαν, ξεκίνησε από τον βασιλιά Γεώργιο Β’ της Ελλάδας μετά την φοίτηση της ελληνικής βασιλικής οικογένειας σε σχολεία Χαν.
Η προσπάθεια υποστηρίχθηκε αρκετά από την ελληνική ακαδημαϊκή κοινωνία λόγω της ισχυρής σχέσης των θεωριών του Χαν με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Ο κύριος στόχος του λυκείου ήταν να επικεντρωθεί στην αναζήτηση των ιδεωδών του Χαν και στην μελέτη των Ελλήνων κλασικών φιλοσόφων.
Η αποφοίτηση του Κωνσταντίνου β’
Η μοίρα του λυκείου συνδέθηκε στενά με την ελληνική βασιλική οικογένεια, ωστόσο ο μοναδικός βασιλιάς της Ελλάδας που αποφοίτησε από το λύκειο ήταν ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’, το 1958.
«Aπό την Α’ ως την Γ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου, έκανα μαθήματα σε έναν χώρο που είχε φτιάξει η μητέρα μου στα Ανάκτορα του Ψυχικού. Είχαν έρθει άλλα τρία – τέσσερα αγόρια για να σχηματιστεί μία τάξη για μένα και ακόμη τρία – τέσσερα κορίτσια για να σχηματιστεί η τάξη για τις δύο μου αδελφές (σ.σ. τη Σοφία που ήταν βασίλισσα της Ισπανίας από το 1975 έως την παραίτηση του συζύγου της βασιλιά Χουάν Κάρλο Α’ το 2014, και την Ειρήνη)», είχε πει ο ίδιος ο Κωνσταντίνος σε μια μακροσκελή εξομολογητική συνέντευξή του που είχε δημοσιευτεί σε τρεις τόμους από το «Βήμα» με την αρωγή του Γεώργιου Μαλούχου.
«Ανάμεσά τους θυμάμαι ήταν και ένα εντυπωσιακή ξανθό κορίτσι, η Μαρία Πάνου, μετέπειτα σύζυγος του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια, Την Δ’ τάξη του δημοτικού σχολείου την έκανα στα Ανάβρυτα. Ήμουν πια δέκα ετών και το ζήτημα της εκπαίδευσής μου απασχολούσε ιδιαίτερα τον πατέρα μου. Έτσι ιδρύθηκε στην περιοχή των Αναβρύτων, στα σύνορα Κηφισιάς και Αμαρουσίου, το Εθνικόν Εκπαιδευτήριον Αναβρύτων, που περιελάμβανε τις τρεις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου και όλες τις τάξεις του γυμνασίου» έχει σημειώσει
«Για την ασφάλειά μου υπήρχαν ακροβολισμένοι περιμετρικά της σχολής και μέσα στο δάσος Συγγρού περίπου 30 χωροφύλακες. Η παρουσία του όμως ήταν ιδιαίτερα διακριτική και σπανίως τους αντιλαμβανόσουν. Στην ουσία τα Ανάβρυτα ήταν ένα σχολείο που δημιουργήθηκε για να πάω εγώ, στέγασε όμως παιδιά από κάθε κοινωνική τάξη», είχε τονίσει ο τέως βασιλιάς.
Η κατάργηση της μοναρχίας το 1974, μετά από μια επταετή στρατιωτική χούντα, κατήργησε αυτήν την σχέση.
Διατήρησε τη φήμη της ακαδημαϊκής αριστείας
Λόγω των συνθηκών που υφίσταντο στην Ελλάδα κατά τα επόμενα χρόνια και κυρίως την δεκαετία του 1980, ήταν εξαιρετικά δύσκολο για ένα δημόσιο σχολείο να διατηρήσει έναν ελιτίστικο χαρακτήρα στην Ελλάδα. Το Κλασικό Λύκειο Αναβρύτων έχασε αυτό τον αποκλειστικό χαρακτήρα του αλλά διατήρησε την φήμη της ακαδημαϊκής αριστείας.
Τελικά στο τέλος της σχολικής χρονιάς 1991-1992 απαγορεύτηκε να θέτει οποιεσδήποτε προϋποθέσεις και κριτήρια εισαγωγής. Έτσι το λύκειο έχασε τελείως τον αρχικό χαρακτήρα του.
Το πείραμα με το σχολείο των Αναβρύτων τερματίστηκε λόγω της εχθρότητας που οι δημοκρατικές κυβερνήσεις έχουν δείξει απέναντι σε αυτό που θεωρούνταν η υπενθύμιση του προηγούμενου καθεστώτος και η ολοκληρωτική μεταμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας στις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Όμως, η σημασία του λυκείου και του εκπαιδευτικού του ρόλου δεν μπορούν να υποτιμηθούν. Οι απόφοιτοι του Κλασικού Λυκείου Αναβρύτων περιλαμβάνουν διακεκριμένα μέλη ηγετών, ακαδημαϊκών, επιχειρηματιών και άλλων επιφανών μελών της ελληνικής κοινωνίας που είχαν αποφοιτήσει από το ίδιο λύκειο τις πρώτες δεκαετίες μετά το 1940.
Από το 2013 οι μαθητές οφείλουν να δώσουν εξετάσεις για την είσοδό τους στο σχολείο στα μαθήματα των Μαθηματικών και της Γλώσσας.
Η σχολή έχει μια ιδιαίτερη ιστορική και αριστοκρατική αίγλη, και σε συνδυασμό με το καταπράσινο περιβάλλον του άλσους Συγγρού, προσφέρει ένα ιδανικό πλαίσιο εκπαίδευσης και μόρφωσης για τους μαθητές.
Διαβάστε επίσης:
H Eθνική Λυρική Σκηνή επισκέπτεται τα σχολεία με την όπερα «Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ»
Χαμός στην Πάτρα: Ξύλο σε καθηγητή, καπνογόνα και λιποθυμίες – Μαθητές στο νοσοκομείο
