Πότε ζητάμε τη βοήθεια ειδικού και για πόσο καιρό
Είναι φυσιολογικό τα παιδιά ακόμα και αδέλφια να τσακώνονται; Το ξύλο μεταξύ παιδιών είναι “νόμιμο” και φυσιολογικό σε κάποιες ηλικίες; Και όταν οι εκπαιδευτικοί έχουν να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις πως τις χειρίζονται; Είναι μήπως η γενικότερη αντανάκλαση της βίας που επικρατεί στα σπίτια και μεταφέρεται ως φυσικό επακόλουθο και στο σχολείο η στους χώρους συνύπαρξης των παιδιών;
Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι ψυχολόγοι, οι θεραπευτές και γενικότερα ειδικότητες που βρίσκονται κοντά στα παιδιά μπορούν να αντιληφθούν αν υπάρχει κακοποίηση ενός παιδιού, είτε από τη συμπεριφορά του είτε από τις ζωγραφιές του είτε από τον τρόπο που αλληλοεπιδρά με τους συνομήλικους του. Στα παιδιά με αναπηρία δεν είναι τόσο εύκολο να γίνει αντιληπτό καθώς σημαντικός παράγοντας σε αυτό είναι η αντίληψή τους, οι δεξιότητες που κατέχουν αλλά και ο λόγος και η επικοινωνία τους.
Τα στοιχεία με τη μεγαλύτερη δυνατή ευκρίνεια δίνει η κα Tζούλια Κορωνιά Bs,Ms Κλινική λογοθεραπευτρια παιδιατρικού Πληθυσμού. Ασκώ το επάγγελμα 10 χρόνια μέσω του Κεντρου που διατηρώ στο Κορωπί και είμαι σε επαφή με τον παιδιατρικό πληθυσμό 15 χρόνια.
Πώς μπορούν οι επαγγελματίες υγείας να εντοπίσουν τα σημάδια της ενδοοικογενειακή βία στα παιδιά;
Παρακολουθήστε για αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού, όπως επιθετικότητα, απόσυρση, άγχος, κατάθλιψη, ή παλινδρομικές συμπεριφορές. Να είστε προσεκτικοί σε σωματικά συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν άγχος ή τραύμα, όπως ανεξήγητοι τραυματισμοί, συχνά παράπονα για πονοκεφάλους ή στομαχόπονο και ψυχοσωματικά συμπτώματα χωρίς σαφή ιατρικά αίτια. Τα παιδιά που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία μπορεί να παρουσιάζουν αυξημένη εγρήγορση ή υπερδιέγερση. Μπορεί να είναι υπερβολικά άγρυπνα, να τρομάζουν εύκολα ή να επιδεικνύουν σημάδια φοβικότητας. Τα τραυματισμένα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν υγιείς σχέσεις με συνομηλίκους ή ενήλικες.
Δώστε προσοχή στις αλλαγές στη συναισθηματική έκφραση του παιδιού. Μπορεί να γίνει υπερβολικά ήσυχο, να παρουσιάσει εναλλαγές στη διάθεση ή να δείξει σημάδια συναισθηματικού μουδιάσματος, τα οποία θα μπορούσαν να είναι αντιδράσεις στο τραύμα. Το τραύμα μπορεί να επηρεάσει τα αναπτυξιακά ορόσημα του παιδιού. Αναζητήστε σημάδια οπισθοδρόμησης, όπως απώλεια δεξιοτήτων που είχαν αποκτηθεί προηγουμένως ή επιστροφή σε συμπεριφορές τυπικές για μικρότερη ηλικία. Χρησιμοποιήστε τεχνικές εκφραστικής τέχνης και παιγνιοθεραπείας για να επιτρέψετε στα παιδιά να επικοινωνήσουν τις εμπειρίες τους μη λεκτικά.
Η τέχνη, οι ζωγραφιές ή τα σενάρια παιχνιδιού μπορεί να δώσουν πληροφορίες για τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους. Παρατηρήστε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του παιδιού και των φροντιστών του. Προσέξτε σημάδια υπερπροστασίας, αποφυγής ή δυσφορίας παρουσία συγκεκριμένων φροντιστών, καθώς αυτό μπορεί να υποδηλώνει ζητήματα που σχετίζονται με την ενδοοικογενειακή βία. Παιδιά τα οποία κακοποιούνται εκτός του ότι θα γίνουν και οι ίδιοι μελλοντικοί κακοποίητές άλλων παιδιών γιατί στην ουσία αντιγράφουν το μοτίβο της οικογένειας τους, ματαιώνονται και είτε νομίζουν πως τους αξίζει αυτή η συμπεριφορά είτε την εχουν ΑΠενοχοποίηση τελείως και την μοιράζονται με τον περίγυρο.
Μορφές βίας
Υπάρχουν αρκετές μορφές ενδοοικογενειακής βίας που συναντάμε. Αρχικά είναι η λεκτική βία που είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ψυχολογική κακοποίηση. Εμπεριέχει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών που ξεκινούν από φωνές, απειλές και εξυβρίσεις και φτάνουν ως το λεκτικό εξευτελισμό και την τρομοκράτηση. Αύτη η μορφή βίας έχει ως στόχο την χειραγώγηση του παιδιού και προκαλώντας του φόβο και επίσης συνδέεται και με μια άλλη μορφή βίας, τη ψυχολογική. Πρόκειται για συστηματική, επίπονη διαδικασία που οδηγεί την επιζώσα σε διανοητική και συναισθηματική οδύνη ή βλάβη. Ως ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση αναφέρεται ένα σύνολο ενεργειών: ο εκφοβισμός και οι απειλές για σωματική ή σεξουαλική βία. Συχνότατα ο θύτης απειλεί ότι θα βλάψει το θύμα ή την οικογένειά του, ότι θα πάρει την κηδεμονία των παιδιών ή ότι θα αυτοκτονήσει. Ακόμα, συναντάμε την οικονομική βία που εκεί αφαίρει ο θύτης το δικαίωμα της οικονομικής ανεξαρτησίας και ίσως να μην προσφέρει να αγαθά και επιπρόσθετα υπάρχει και η γνωστή σεξουαλική βία.
Η ενδοοικογενειακή βία έχει σημαντικότατες επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία των παιδιών (άγχος, κατάθλιψη, σκέψεις αυτοκτονίας, μετατραυματικό στρες, ψυχοσωματικά συμπτώματα κ.ά.). Το συναισθηματικό προφίλ που αναπτύσσουν (χαμηλή αυτοεκτίμηση, αισθήματα αναξιότητας, αίσθηση ότι δεν αξίζει να αγαπηθούν), σε συνδυασμό με τις εναλλασσόμενες αντιδράσεις του κακοποιητή, τα εγκλωβίζει στο «κύκλο της βίας».
Τι μπορεί να βιώσουν τα παιδιά που έχουν υποστεί μια μορφή κακοποίησης μέσω στην οικογένεια ή έχουν γίνει απλά παρατηρητές αυτής;
Τα παιδιά μπορεί να βιώνουν άγχος, κατάθλιψη και φόβο επίσης να εκδηλώσπυν προβλήματα συμπεριφοράς, όπως η επιθετικότητα, η ανυπακοή και η κοινωνική απόσυρση. Και τέλος πολλά παδιά φαίνεται να έχουν μέσω αυτού και μαθησιακές δυσκολίες λόγω της συναισθηματικής αναταραχής που προκαλεί η βία που έχουν
Το προφίλ των παιδιών που έχουν δεχτεί κάποιο είδος κακοποίησης θα λέγαμε ότι μπορεί να διαφέρει με τα παιδιά που δεν έχουν εκτεθεί σε οποιαδήποτε μορφής βίας. Ακόμα και τα παιδιά με αναπηρία παρατηρούμε πως ανάλογα το βαθμο αναπηρίας και της νοητικής ικανότητας θα διαφέρουν από παιδιά που δεν εχουν δεχτεί βία. Τα άτομα με αναπηρίες είναι πιο επιρρεπείς στην ενδοοικογενειακή βία – και στη κακοποίηση από συνομήλικους τους ή από εκπαιδευτικό πλαίσιο- καθώς πολλά παιδιά δεν έχουν δεξιότητες επικοινωνίας για αυτό και το πρώτα πράγμα που πρέπει να κάνουμε και εμείς ως θεραπευτές όταν έρχονται παιδιά που δεν έχουν τρόπο να επικοινωνήσουν είναι να προσπαθούμε να εντάξουμε έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας. Πολλές φορές βλέπουμε παιδιά τα οποία έχουν σημάδια πάνω τους και δεν μπορούμε πάντα να ξέρουμε από που προέρχονται.
Οι γονείς που φέρονται να έχουν κακοποιητικές συμπεριφορές προς τα παιδιά τους είναι γονείς που έχουν κακοποιηθεί επίσης και εκείνοι. Δεν ξυπνάει ξαφνικά κάποιος και αρχίζει να κακοποιεί!
Για μένα όλοι, όσοι μάθαιναν ότι θα γίνουν γονείς πρεπει απαραίτητα να ξεκινούσαν ψυχοθεραπεία. Όλοι θα επρεπε να αγγιζαν και να δούλευαν τα κομμάτια τους, ότι κοβαλάει ο καθένας και αυτό γιατί μπορεί καποιος να έχει δεχτεί βία και θα πρέπει να τα αναγνωρίσει να το αποδεχτεί και να το θεραπεύσει για να μην το περάσει στο παιδί του. Αυτή θα ήταν μια καλή αρχή για να μπορέσουμε να πούμε ότι έχουμε πιθανότητες αυτό που συμβαίνει να ελλατωθεί και να εξαληφθεί. Πρέπει επίσης οι γονείς να μιλούν στα παιδιά και να τους εξηγήσουν πως να δεχτούν την οποιαδήποτε μορφή βίας πρεέπι αμέσως να μιλήσουν σε κάποιον αλλά αυτό πόσο πολύ συνδέεται με αυτό που προανέφερα!
Διαβάστε επίσης:
Όταν ένα σκυλί φέρνει τη θεραπεία σε άρρωστο παιδί το λες θαύμα
