Θα έχετε ακούσει ότι η φυματίωση είναι νόσος που έχει εξαφανιστεί. Κι όμως πρόκειται για μύθο. Η αλήθεια είναι ότι η φυματίωση δεν είχε εκλείψει ποτέ ως νόσημα. Σε κάποιες αναπτυσσόμενες χώρες λόγω συγκεκριμένων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών διατηρούσε υψηλά ποσοστά, σε αντίθεση με τις χώρες με υψηλό επίπεδο διαβίωσης και παροχής υπηρεσιών υγείας.
Άλλος μύθος είναι ότι η φυματίωση συμβαίνει μόνον στους καπνιστές και προσβάλλει μόνο τους πνεύμονες. Η αλήθεια είναι ότι η φυματίωση οφείλεται σε ένα μικρόβιο και μπορεί να συμβεί για πολλούς λόγους και εκτός από τους πνεύμονες μπορεί να προσβάλλει τα οστά, τα έντερα, τα μάτια, τη καρδιά, τα οστά τον εγκέφαλο.
Πάντως, ο αριθμός των ασθενών με φυματίωση θα αυξηθεί παγκοσμίως κατά 1.000.000 ανά έτος μέχρι το 2025, λόγω της COVID-19 και έτσι γίνεται επιτακτική ανάγκη η ίδρυση Εθνικού Μητρώου Φυματίωσης.
Η Φυματίωση είναι μια νόσος που μπορεί να προβλεφθεί και να αντιμετωπιστεί – παρόλα αυτά αποτελεί μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας και κυρίαρχη αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως. Ανήκει στις πρώτες 10 αιτίες θανάτου και είναι η πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδες νόσημα- πάνω και από το HIV/AIDS.
Διαβάστε επίσης: Γονείς, κανείς δεν είναι υπεράνω υποψίας – Τα σημάδια που “προδίδουν” ένα σεξουαλικά κακοποιημένο παιδί
Η Φυματίωση είναι μεταδοτικό νόσημα που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης (M. tuberculosis) το οποίο διασπείρεται από άτομα με φυματίωση του αναπνευστικού συστήματος. Η ανακοίνωση της ανακάλυψης του M. tuberculosis από τον Robert Koch έγινε στις 24 Μαρτίου του 1882 και για το λόγο αυτό η 24η Μαρτίου ορίστηκε ως η παγκόσμια ημέρα Φυματίωσης.
Η Φυματίωση μπορεί να προσβάλει όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος αλλά συνήθως εντοπίζεται στους πνεύμονες. Κάθε άνθρωπος μπορεί να εμφανίσει φυματίωση, ενώ το 87% των ασθενών ζουν σε 30 χώρες.
Τα βασικά επιδημιολογικά στοιχεία για τη φυματίωση, όπως δίνονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι:
• Το 2019 υπολογίζεται ότι 10.000.000 άνθρωποι νόσησαν από φυματίωση παγκοσμίως (5,6 εκατομμύρια άντρες, 3,2 εκατομμύρια γυναίκες και 1,2 εκατομμύρια παιδιά)
• Το 2019 1.400.000 άνθρωποι πέθαναν λόγω φυματίωσης, συμπεριλαμβανομένων 208.000 ασθενών με HIV.
• Οι χώρες με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση είναι η Ινδία, η Ινδονησία, η Κίνα, οι Φιλιππίνες, το Πακιστάν, η Νιγηρία, το Μπαγκλαντές και η Νότιος Αφρική.
• Η πολυανθεκτική φυματίωση παραμένει απειλή για την δημόσια υγεία και αυξάνεται παγκοσμίως- το 2019 διαπιστώθηκαν 206.000 περιπτώσεις παρουσιάζοντας αύξηση κατά 10% σε σχέση με το 2018.
• Η επίπτωση της φυματίωσης υποχωρεί κατά 2% κάθε χρόνο, αλλά ο ρυθμός αυτός υπολείπεται σημαντικά έναντι του στόχου που έχει τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και διακυβεύεται πλέον λόγω της Πανδημίας.
• Υπολογίζεται ότι χάρη στη διάγνωση και θεραπεία της φυματίωσης περίπου 60.000.000 ζωές έχουν σωθεί από το 2000 ως το 2019.
Ο χρόνος εκπνέει
Φέτος το θέμα για την Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι «The clock is ticking» (το ρολόι χτυπά) υποδηλώνοντας ότι περιορίζεται ο χρόνος που απομένει για δράση ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις των ηγετών παγκοσμίως για το οριστικό τέλος της νόσου. Το μήνυμα αυτό, είναι επίκαιρο περισσότερο από ποτέ στο πλαίσιο της Πανδημίας της COVID-19 που θέτει σε κίνδυνο την πρόοδο που έχει με κόπο επιτευχθεί στην καταπολέμηση της φυματίωσης. Υπολογίζεται ότι λόγω της COVID-19 ο αριθμός των ασθενών με φυματίωση παγκοσμίως θα αυξηθεί κατά 1.000.000 ανά έτος μέχρι το 2025, ενώ ο αριθμός των θανάτων αυξήθηκε κατά εκατοντάδες χιλιάδες μέσα στο 2020.
Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου η Φυματίωση παρουσιάζει αύξηση το 2020, δεδομένου ότι η πρόσβαση στο σύστημα υγείας έχει διαταραχθεί λόγω της Πανδημίας. Είναι πιθανό ότι το παγκόσμιο πισωγύρισμα στον έλεγχο της φυματίωσης συνδυάζεται στην Ελλάδα με την αύξηση της επίπτωσης της νόσου. Επομένως, η επόμενη μέρα θα βρει τη χώρα αντιμέτωπη με μια σαφή επιδημιολογική επιβάρυνση ως προς τη φυματίωση που θα κληθεί να αντιμετωπιστεί από ένα εξαντλημένο σύστημα υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, η Παγκόσμια Ημέρα της Φυματίωσης έχει ξεχωριστή σημασία το 2021: της επαγρύπνησης και της επιτακτικής ανάγκης για ίδρυση Εθνικού Μητρώου Φυματίωσης, όπως έγινε με την COVID-19 και ενός εθνικού προγράμματος για τη Φυματίωση.
Ας ελπίσουμε ότι η εμπειρία που έχει αποκομιστεί από την Πανδημία θα αξιοποιηθεί και στα λοιπά ζητήματα δημόσιας υγείας που αν και λιγότερο προβεβλημένα, παραμένουν σημαντικά.
Η Επιστημονική Ομάδα «Φυματίωσης» της ΕΠΕ
- Κατερίνα Μανίκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας – Φυματιολογίας ΑΠΘ
- Λουκέρη Αγγελική, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Επικουρική Επιμελήτρια Αντιφυματικού Τμήματος – Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»
- Απόστολος Παπαβασιλείου, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, Διευθυντής Αντιφυματικού Τμήματος – Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»
- Συντονιστής εκ μέρους του ΔΣ της ΕΠΕ: Χαράλαμπος Μόσχος, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος ,Επιμελητής Α’ Αντιφυματικού Τμήματος – Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης, ΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»
